Вальдэмар Дамброўскі ў 2017 годзе быў прызначаны ўпаўнаважаным па арганізацыі сьвяткаваньня ў 2019-м Года Станіслава Манюшкі.
Вальдэмар Дамброўскі у эксклюзіўным інтэрвію расказаў, якім бачыць кампазытыра Станіслава Манюшку, яго спадчыну ў кантэксьце беларуска-польскіх гістарычных, культурных сувязей у мінулым і сучаснасьці.
З Вальдэмарам Дамброўскім мы сустрэліся ў яго кабінэце ў Вялікім тэатры — Нацыянальнай опэры, якую ён узначальвае з 1998 года — зь перапынкам і з 2008 года — пастаянна.
Вальдэмар Дамброўскі на цырымоніі адкрыцьця мэмарыяльнай дошкі ў гонар Станіслава Манюшкі на цэнтральным чыгуначным вакзале Варшавы, названым 5 студзеня 2019 г. імем С. Манюшкі. Фота: Donat Brykczyński
Спадар дырэктар, чым пачаўся і чым прадоўжыцца Год Манюшкі?
Вальдэмар Дамброўскі: Усё пачалося яшчэ ў сьнежні канцэртным выкананьнем віленскай вэрсіі “Галькі” — галоўнай опэры Манюшкі. Яе выканала кракаўская Capella Cracoviensis у Вільні. Бо кампазытар упершыню паставіў гэту опэру ў Вільні, а потым пашырыў яе да чатырох актаў, прыняўшы абавязацельства ад дырэкцыі варшаўскага Вялікага тэатра, каб разбудаваць пэўныя тэмы гэтага твора.
І з таго, што я ведаю, леташнім сьнежнем “Галька” была вельмі добра прынята віленскай публікай.
Мы падрыхтавалі цэлы шэраг праграм, у якіх выступаюць польскія, літоўскія, беларускія артысты.
У Літве і Беларусі ўрачыстасьці Года Манюшкі ня маюць такога маштабу, як у Польшчы, бо для нас Манюшка — гэта наш нацыянальны кампазытар. І ня толькі кампазытар, а стваральнік нацыянальнага стылю ў опэры, у адрозьненьне ад Беларусі і Літвы.
Беларусы таксама лічаць Станіслава Манюшку “сваім”. Ці не супярэчыць гэта польскаму погляду на кампазытара?
Вальдэмар Дамброўскі: Я рад таму, што беларусы лічаць Манюшку сваім важным кампазытарам і стваральнікам нацыянальнага стылю.
Трэба сказаць, што нельга перакладваць сучасных паняцьцяў пра нацыянальнасьць, крыніцы культуры на 180 градусаў на тое, што было 200 год таму. Гэта былі іншыя часы.
Увогуле, нацыянальныя стылі нараджаліся ў Эўропе на хвалі нацыянальна-вызваленчых рухаў. Так было ў многіх краінах. Напрыклад, у Італіі кампазытар Вэрдзі стаў пажыцьцёвым сэнатарам у тым ліку дзякуючы таму, што яго творы адыгралі велізарную ролю ў мабілізацыі італьянскіх патрыётаў у змаганьні за незалежнасьць.
Магчыма, тое самае было і ў Беларусі, пра што я мала ведаю.
У Польшчы, у тым сэнсе, што гэта тэрыторыя, якая зьяўляецца працягам першай Рэчы Паспалітай, захавалася такая каштоўнасьць, як “быць палякам”, прыналежнасьць да польскага грамадзтва. Станіслаў Манюшка быў чалавекам, які дадаў велічы гэтаму паняцьцю польскай культуры. А калі дадаў велічы і паняцьцю беларускай культуры, то я вельмі гэтым ганаруся.
Музыка па прыродзе сваёй, здавалася б, ня мае нацыянальнасьці. І ўсё ж, існуе меркаваньне, што Станіслаў Манюшка выкарыстоўваў у сваёй творчасьці беларускія народныя мэлёдыі. Ці сапраўды яны чуюцца ў творах музыканта?
Вальдэмар Дамброўскі: Станіслаў Манюшка нарадзіўся на беларускай зямлі, яго акружала беларускае грамадзтва. Ён слухаў беларускія мэлёдыі.
Кожны вялікі кампазытар на сьвітанку свайго творчага жыцьця, у дзяцінстве ўслухоўваецца ў мэлёдыі зямлі, зь якой вырас.
Натуральна, Манюшка быў палякам. Ён быў з польскай патрыятычнай сям’і. Але тады палякі і беларусы жылі ў нейкай супольнасьці. І вельмі лёгка знайсьці беларускія матывы ў творчасьці Манюшкі. Яны не дамінуюць, але яны ёсьць. Яны вельмі выразныя. І нават калі не выразныя, а дзесьці закампанаваны ў большыя цэласьці, то гэткая прырода рэчаў, тканка культуры, у якой ён рос, разьвіваўся і якую ўзяў з сабой, едучы ў Вільню ці, пазьней, у Варшаву.
Таму гэты сьвет мы знойдзем дакладна ва ўсіх яго вялікіх творах. А некаторыя яго песьні маюць характар той зямлі, на якой ён вырас.
Ня толькі ня бачу тут ніякага канфлікту, а наадварот, лічу, што гэта багацьце, якое паходзіць ад агульнасьці культур.
З жыцьцём і дзейнасьцю Станіслава Манюшкі зьвязана многа мясьцін у Беларусі, Літве, Польшчы, іншых краінах. Ці зьявяцца ў гэтых мясьцінах сёлета новыя мэмарыяльныя знакі?
Вальдэмар Дамброўскі: Першая мэмарыяльная дошка зьявілася 5 студзеня на цэнтральным чыгуначным вакзале Варшавы, названым у гонар Станіслава Манюшкі.
Таксама я хацеў бы дабіцца таго, каб Падляскі опэрны тэатар у Беластоку атрымаў імя Станіслава Манюшкі.
І яшчэ ў некалькіх значных месцах, зьвязаных з асобай Станіслава Манюшкі, мы хацелі б устанавіць бюсты кампазытара, якія б напаміналі пра вялікія падзеі, зьвязаныя зь яго творчасьцю і асобай.
Перш за ўсё я бачу гэтыя памятныя знакі ў месцах, зьвязаных з музычнай культурай. І першы такі мэмарыяльны знак ужо зьявіўся ў Радзеявіцах — у Доме творчай працы, які належыць Міністэрству культуры і нацыянальнай спадчыны Польшчы.
Для мяне ж найбольш сымбалічным месцам, у якім павінен зьявіцца памятны знак, зьяўляецца вёска Далістова ў Падляскім ваяводзтве — радавое гняздо Манюшкаў.
Я хацеў бы запрасіць усіх у сьвет гукаў, мэлёдый і прыгажосьці, створаны Станіславам Манюшкам. Бо гэта сапраўды эўрапейская творчая асоба вышэйшага ўзроўню.
Віктар Корбут
Слухайце далучаны гукавы файл
Аўтар выказвае падзяку Вользе Дзяшко-Вайцяхоўскай, каардынатару праектаў Бюро Года Манюшкі за дапамогу ў арганізацыі інтэрвію